Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPP) i Europejska Konwencja Praw Człowieka (ECHR) to dwie różne inicjatywy regulujące prawa obywatelskie. Pomimo częstego mylenia, są to odrębne dokumenty i organizacje, z KPP związane z prawem unijnym, a ECHR obejmujące państwa członkowskie Rady Europy. W artykule przedstawiamy różnice między tymi dwoma dokumentami.
Czy Karta Praw Podstawowych to coś innego od Europejska Praw Człowieka – kogo dotyczą?
Karta Praw Podstawowych i Europejska Konwencja Praw Człowieka to dwa różne dokumenty dwóch różnych instytucji międzynarodowych.
Rada Europy (RE) i Unia Europejska (UE) to dwie odrębne organizacje, różniące się składem i funkcjami. Rada Europy jest organizacją międzynarodową, skupiającą 47 państw, w tym kraje spoza obszaru UE, takie jak Rosja, Turcja czy Norwegia. Z kolei Unia Europejska obejmuje 27 państw członkowskich, w tym kraje takie jak Polska, Niemcy czy Francja, ale niektóre państwa europejskie, jak Norwegia czy Szwajcaria, nie są jej członkami, ale należą do Rady Europy.
Europejska Konwencja Praw Człowieka to międzynarodowy traktat przyjęty w ramach Rady Europy i ma zastosowanie właśnie do państw Rady Europy.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej to dokument opracowany i przyjęty przez Unię Europejską. Karta ta została uchwalona w 2000 roku i weszła w życie w 2009 roku. więcej na temat powstawania Karta Praw Podstawowych znajdziesz w tym artykule.
KPP a Konwencja Praw Człowieka – czym się różnią prawa ich zawarte?
Karta Praw Podstawowych ma zastosowanie w ramach prawa unijnego. Obejmuje ona prawa i wolności obywateli w kontekście działań instytucji unijnych oraz państw członkowskich wdrażających prawo unijne.
KPP stanowi ona integralną część prawa unijnego. Obejmuje szeroki zakres praw, takich jak wolności obywatelskie, prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne. Jednak skuteczność Karty w konkretnej sytuacji może zależeć od kontekstu oraz od tego, czy dana kwestia podlega zakresowi prawa unijnego. Więcej na temat tego tematu przeczytacie tutaj:
Europejska Konwencja Praw Człowieka obejmuje podstawowe prawa człowieka, takie jak prawo do życia, wolność słowa, czy zakaz tortur. Skuteczność Konwencji zależy od tego, czy państwo jest sygnatariuszem i czy zgodziło się na kompetencję Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w rozpatrywaniu spraw przeciwko niemu.
KPP a ECHR – kto stoi na straży przestrzegania praw w tych dokumentach?
W przypadku Karty Praw Podstawowych, nie ma oddzielnego organu monitorującego przestrzeganie Karty. Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest jednym z organów, które mogą rozstrzygać sprawy związane z interpretacją i stosowaniem Karty w kontekście prawa unijnego. Przez co dochodzenie swoich praw przez obywateli państw Unii Europejskiej może być trudniejsze niż w przypadku ECHR.
Strażnikiem przestrzegania Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Obywatela jest Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC). ETPC to organ o charakterze sądowym, powołany do rozstrzygania spraw związanych z naruszeniem praw określonych w Konwencji. Jest to niezależny organ, który składa się z sędziów reprezentujących różne państwa-strony Konwencji. Decyzje Trybunału są wiążące dla państw członkowskich Rady Europy, co sprawia, że ma on kluczowe znaczenie dla ochrony praw człowieka na obszarze europejskim.
Do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka można złożyć indywidualną skargę. Takiej możliwości nie ma możliwości w przypadku Karty Praw Podstawowych i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Jak wnieść skargę do ETPC?
. Procedura składania skargi do ETPC jest otwarta dla każdej osoby fizycznej, grupy osób, organizacji pozarządowej lub grupy osób fizycznych, które uważają, że padły ofiarą naruszenia praw zagwarantowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Aby złożyć skargę do ETPC, należy przejść przez następujące kroki:
1. Wyczerpanie krajowych środków prawnych:*Zanim skarga trafi do ETPC, skarżący powinien wyczerpać dostępne krajowe środki prawne. Oznacza to, że należy skorzystać ze wszystkich dostępnych środków odwoławczych w systemie prawnym danego kraju.
2. Złożenie skargi: Po wyczerpaniu krajowych środków prawnych, skarżący może złożyć skargę do ETPC. Skargę można złożyć elektronicznie za pośrednictwem specjalnego systemu składania skarg online lub tradycyjnie, przesyłając ją pocztą.
3. Opłata:Za skierowanie skargi do ETPC nie są pobierane opłaty.
Karta Praw Podstawowych a Europejska Konwencja Praw Człowieka i Obywatela?
Podsumowując, Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej i Europejska Konwencja Praw Człowieka to dwie odrębne inicjatywy, które regulują prawa obywatelskie w różnych kontekstach. Mimo że często mogą być mylone, KPP związana jest z prawem unijnym, obejmując prawa obywateli w ramach działań instytucji unijnych oraz państw członkowskich wdrażających prawo unijne. Z drugiej strony, ECHR ma zastosowanie do państw członkowskich Rady Europy, obejmując prawa podstawowe człowieka.
Różnice między nimi wynikają z zakresu i kontekstu, w jakim są stosowane. KPP skupia się na prawach w kontekście unijnym, podczas gdy ECHR koncentruje się na szeroko rozumianych prawach człowieka. Obie inicjatywy mają swoje znaczenie i wpływ na ochronę praw obywatelskich w Europie.
Ważne jest zauważenie, że strażnikami przestrzegania tych praw są różne instytucje. W przypadku Karty Praw Podstawowych, brak oddzielnego organu monitorującego przestrzeganie Karty, co może sprawić, że dochodzenie praw przez obywateli Unii Europejskiej jest bardziej złożone niż w przypadku Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Ta ostatnia ma swojego strażnika, Europejski Trybunał Praw Człowieka, który decyduje o naruszeniach praw określonych w Konwencji.
Zaletą Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest również możliwość indywidualnego składania skarg przez obywateli. To umożliwia jednostkom bronić swoich praw na arenie międzynarodowej. W przypadku Karty Praw Podstawowych i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości taka opcja nie istnieje.
Ostatecznie, obie inicjatywy są istotne dla ochrony praw obywatelskich, choć różnią się zakresem, strukturą oraz dostępnymi środkami ochrony. Wspólnym celem obu dokumentów jest jednak zapewnienie poszanowania i ochrony podstawowych wartości i praw jednostki na kontynencie europejskim.