W dzisiejszych czasach ochrona danych osobowych jest bardzo ważna, ponieważ codziennie korzystamy z internetu i zostawiamy swoje dane w różnych miejscach – na przykład w sklepach internetowych, aplikacjach czy na portalach społecznościowych. Unia Europejska oraz poszczególne kraje, w tym Polska, mają przepisy, które pomagają chronić nasze dane i dbają o to, żeby były przetwarzane zgodnie z prawem. W tym artykule dowiesz się, jak chroni Cię Karta Praw Podstawowych UE, jakie przepisy obowiązują w UE i Polsce oraz jakie masz prawa wynikające z RODO. Pokażemy też, jak możesz te prawa wykorzystać w praktyce.
Jak Karta Praw Podstawowych UE chroni Twoje dane?
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPP) to dokument, który opisuje podstawowe prawa obywateli UE. Artykuł 8 Karty mówi, że każda osoba ma prawo do ochrony swoich danych osobowych. Oznacza to, że Twoje dane muszą być przetwarzane zgodnie z prawem, w sposób uczciwy i przejrzysty, a także tylko wtedy, kiedy jest to naprawdę potrzebne – na przykład, gdy wyrazisz na to zgodę.
Karta Praw Podstawowych zapewnia, że masz prawo wiedzieć, jak Twoje dane są wykorzystywane, możesz je poprawiać, a w niektórych sytuacjach również żądać ich usunięcia.
RODO – przepisy dotyczące ochrony danych osobowych w UE
RODO, czyli Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych, to najważniejsze prawo dotyczące ochrony danych osobowych w całej Unii Europejskiej. Zostało wprowadzone w 2018 roku i ma na celu ujednolicenie przepisów we wszystkich krajach UE, aby każda osoba mogła być pewna, że jej dane są chronione w ten sam sposób w każdym kraju Unii.
RODO określa, jakie zasady muszą spełniać firmy i instytucje, które przetwarzają dane osobowe, oraz jakie masz prawa jako osoba, której dane są przetwarzane. Firmy muszą dbać o bezpieczeństwo Twoich danych, a za naruszenie przepisów grożą im wysokie kary.
Jak Polska chroni dane osobowe?
W Polsce ochrona danych osobowych regulowana jest przez Ustawę o ochronie danych osobowych, która została stworzona w związku z RODO. Polska ustawa ustala zasady przetwarzania danych oraz nadzór nad ich ochroną. To Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO) dba o to, żeby przepisy były przestrzegane. Jeśli Twoje prawa zostaną naruszone, możesz zgłosić skargę do UODO, a oni sprawdzą, czy Twoje dane były przetwarzane zgodnie z prawem.
Twoje prawa wynikające z RODO – jak je wykorzystać w praktyce?
RODO daje Ci różne prawa dotyczące Twoich danych osobowych. Oto kilka najważniejszych z nich oraz przykłady, jak możesz z nich skorzystać:
- Prawo do informacji
Masz prawo wiedzieć, kto przetwarza Twoje dane, w jakim celu i jak długo będą przechowywane. Przykład: Zapisując się do newslettera sklepu internetowego, możesz zapytać, co sklep zrobi z Twoimi danymi i czy będą przekazywane innym firmom. - Prawo dostępu do danych
Możesz poprosić o wgląd do swoich danych w dowolnym momencie. Przykład: Korzystasz z aplikacji fitness i chcesz sprawdzić, jakie dane o Tobie zgromadzili – masz prawo poprosić o ich udostępnienie. - Prawo do sprostowania
Jeśli Twoje dane są nieprawidłowe, masz prawo je poprawić. Przykład: W banku widnieje błędny adres – możesz poprosić o jego aktualizację, żeby uniknąć problemów z korespondencją. - Prawo do usunięcia danych (prawo do bycia zapomnianym)
Możesz zażądać usunięcia swoich danych, jeśli nie są już potrzebne. Przykład: Zrezygnowałeś z korzystania z portalu społecznościowego – możesz poprosić o usunięcie Twojego konta i wszystkich danych. - Prawo do ograniczenia przetwarzania
Jeśli chcesz, żeby Twoje dane były przetwarzane w ograniczony sposób (na przykład podczas rozpatrywania reklamacji), masz prawo to zażądać. Przykład: Zgłaszasz reklamację w sklepie internetowym i chcesz, żeby do czasu jej rozwiązania przestali przetwarzać Twoje dane. - Prawo do przenoszenia danych
Jeśli zmieniasz dostawcę usług, możesz zażądać przeniesienia swoich danych. Przykład: Przechodzisz z jednego banku do innego – masz prawo poprosić o przeniesienie swoich danych do nowego banku w uporządkowanym formacie. - Prawo do sprzeciwu
Jeśli firma przetwarza Twoje dane bez Twojej zgody, na przykład do celów marketingowych, możesz wnieść sprzeciw. Przykład: Dostajesz reklamy od firmy, której nie dałeś zgody na przetwarzanie Twoich danych – możesz zażądać, żeby zaprzestali ich wysyłania.
Co zrobić, gdy ktoś naruszył Twoje dane osobowe?
Jeśli podejrzewasz, że Twoje dane osobowe zostały naruszone lub niewłaściwie wykorzystane, masz kilka opcji, aby się bronić. Po pierwsze, skontaktuj się z firmą lub instytucją, która przetwarza Twoje dane, i poproś o wyjaśnienia oraz szczegóły dotyczące incydentu. Masz prawo dowiedzieć się, co się stało i jakie działania zostały podjęte, aby naprawić sytuację. Po drugie, możesz złożyć skargę do Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) – to instytucja odpowiedzialna za nadzór nad przetwarzaniem danych osobowych w Polsce. UODO przeprowadzi dochodzenie, a jeśli okaże się, że rzeczywiście doszło do naruszenia, może nałożyć na winnego odpowiednie kary. W przypadkach poważnych naruszeń, np. kradzieży tożsamości, warto także zgłosić sprawę na policję oraz rozważyć konsultację z prawnikiem, aby dochodzić swoich praw.
Podsumowanie
Ochrona danych osobowych to ważny element naszego życia, zwłaszcza w czasach, kiedy codziennie korzystamy z internetu i zostawiamy po sobie ślady w postaci danych. Dzięki przepisom UE, takim jak Karta Praw Podstawowych i RODO, a także polskim regulacjom, mamy prawo kontrolować, co dzieje się z naszymi danymi. Znając swoje prawa, możemy lepiej zadbać o swoją prywatność i mieć pewność, że nasze dane są bezpieczne.
Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges – Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający nie ponoszą za nie odpowiedzialności.